Như Vua cưỡi ngựa thuần
Báu vật của quốc gia
Tỳ kheo khéo điều phục
Đoạn sạch mọi triền phược.
Chỉ người tự điều phục
Thiện nầy không ai bì
Giống như loài voi chúa
Mong vượt qua bờ kia.
Tự điều tự phòng hộ
Tự mình cứu độ mình
Thế nên hãy cẩn trọng
Như người buôn ngựa hay.
Đại ý :
Khi nhận thức được giá trị thực của đời sống người ta sẽ biết tự điều phục để làm chủ cuộc đời mình.
Tự điều phục: Loại trừ cấu uế có sẵn nơi tâm. Để tự điều phục được, người nầy phải khá thông minh, có đủ nền tảng phước điền (sức khỏe và đủ nhân duyên lành tu tập).
Tự phòng hộ: Không để cho người chung quanh lôi kéo mình vào nẽo
xấu trong suốt cuộc hành trình của đời sống.
Làm chủ cuộc đời:
Hiện đời không phí phạm, bớt tham sân si, làm nghiệp lành tăng
trưởng theo thời gian.
Tương lai sinh lên cõi trời.
Biết đường đi, mà ở cấp độ cao nhất, là an trú trong thể bất sinh, bất diệt.
I. Nhận thức được giá trị đời sống
A. Nhiều tầng về quan niệm đời sống
1. Nền tảng đời sống
Cái đã có bao gồm:
Phước đức của công trình hiểu biết Phật pháp, đưa đến đời sống
tâm linh.
Trí tuệ từ nền Thánh pháp thúc đẩy sự chán sợ hận thù, căm
ghét và tử sinh.
Cái ta tạo bây giờ, từ phát đại nguyện, để có định hướng vể đời
sống tâm linh và chấm dứt tử sinh.
2. Những tầng quan niệm về đời sống
Xem đời sống như một đấu trường, phải phấn đấu, đạp lên người khác để vươn lên. Tàm quí trở nên lỗi thời. Đây là tầng cạn nhất, tuy là loài người nhưng tâm thức chẳng khác chi loài động vât.
Tùy theo quan niệm của ta về đời sống như thế nào thì tương lai ta
sẽ như thế ấy.
3. Bao giờ ta nhận thức được chân giá trị đời sống
Có thể khi gần chết, nghiệp thức một đời quay lại hành hạ ta.
Được tiếp xúc với thánh giáo Như Lai (nghe giảng pháp, đọc tụng kinh văn, đi chùa hay nghe tiếng chuông chùa). Đây là điều may mắn trong ngàn vạn sự rủi ro.
Nhận thức được chân giá trị đời sống là nhân duyên lành hãn hữu, có khi phải qua chiều dài của hàng vạn kiếp tử sinh.
B. Với người chọn đời sống tâm linh
1. Tâm thức chín muồi
Thiết tha với việc thành đạt sự nghiệp giác ngộ.
Không tùy thuộc vào tuổi tác hay hình hài vật lý. Có người trẻ tuổi nhưng chín chắn, nhưng cũng có người già ở tuổi 90 mà vẫn còn tham muốn dục lậu.
Nuôi dưỡng tâm, chuyển hóa tâm và luyện lọc tâm là điều ta cần làm trong lúc nầy để cho tâm thức chín muồi vào kiếp lại sinh (nếu mình chưa đủ cơ duyên trong kiếp hiện tại)
2. Phước và trí đủ đầy
Phước và trí đủ đầy định hướng cho con đường tu tập tâm linh, thành tựu sự nghiệp giải thoát, chứ không phải định hướng cho lợi dưỡng danh văn.
Có thể đủ phước xuất gia, lên tới Hòa Thượng, nhưng vẫn lăng xăng về việc có bạc tiền để xây dựng thêm chùa tháp, không màng đến việc trao truyền chánh pháp Như Lai, là không đủ trí.
3. Gieo trồng chủng nhân giác ngộ
Đường sinh tử rất dài, nghiệp lực sâu dầy cho nên ngay bây giờ, ta phải:
Học chánh pháp
Tu tập
Phát đại nguyện
Không từ nan một thiện sự nào với công trình tu tập
Gieo duyên lành độ sinh
Có thể ngay đời nầy chưa xong việc, nhưng nều có đủ 5 điều kiện trên
thì mới kế thừa được bản hoài trong đời nầy.
II. Việc phải làm
A. Thành đạt đỉnh đời sống
1. Mang lại giá trị thật sự cho đời sống chính họ
Không thể trở thành người vô lương, vô sĩ, độc ác
Sống với lòng vị tha
Mang lợi ích cho người
2. Tròn nghĩa, tròn ân với nhân gian
3. Không bao giờ ngừng khát vọng chạm vào sinh mạng thực
Thăm dò vào chiều sâu của sinh tử
B. Không rời công trình điều phục tâm
1. Thuần thiện
Làm tâm thuần thiện từng phút giây, từng ngày
2. Tinh tế và cẩn trọng
Nói, nhìn không gây xúc não, làm người bất hạnh
Biểu hiện tươm tất
3. Sống với niềm vui điều phục tâm
Công trình tu tập xảy ra tự nhiên như hơi thở
III. Thành đạt công trình điều phục tâm
A. Ta có thể đo được sự tiến bộ
1. Hãy dành chút thì giờ mỗi tối phản quán
Sau thời tọa thiền buổi tối, ôn lại những việc mình làm trong ngày và cách cư xử của mình, để xem qua một ngày tu tập mình tiến bộ hay tuột dốc.
2. Nhìn đời sống và tâm hành hiện tại
để biết mình có tiến bộ hay không
Xem mình niệm thân hành được bao nhiêu phút
Mình có phút giây nào dừng lại để nhận diện thân hay không ?
Mình có xã ly được não phiền, hờn giận hay chưa ?
3. Đo bằng những phiền não sinh khởi
Khi ký ức vui buồn khởi lên trong đáy lòng, mình cư xử ra sao.
Gợi nỗi sầu hận lên xem nó có làm khổ mình không.
B. Thành đạt cuối
1. Trong cuộc sống như cơn trốt xoáy, ta bình an không lay động
Mọi lãnh vực trong đời sống đều là cơn trốt xoáy. Khi mọi sự xoay vần tấn công ta từ nhiều hướng, ta như màng lưới căng giữa trời, không giữ lại điều chi.
Không bị xúc cảm lừa gạt, do luôn trú trong trạng thái tâm của người quan sát.
2. Hiên ngang, ngạo nghễ trước cuộc thành bại, tử sinh
Ta là chủ thể quan sát (chánh niệm, ánh sáng Phật tâm) mọi xúc phạm của con người; ngay cả khi tử thần đến bắt.
Ngay đây, từng sát na tâm không rời pháp.
IV. Kết
Ta đang sống trong giai đoạn dầu sôi, lửa bỏng của hành tinh con người; vậy nên để tồn tại và vươn lên chiều cao, không dễ dàng cho người không đủ những điều kiện cần thiết.
Chỉ có người thực sự biết giá trị đời sống, mới chọn đi vào con đường tâm linh.
Đừng mong mỏi trông chờ ai khác, ngoài chính ta tu tập để chuyển hóa tâm ta.